Büyük Türk-Moğol imparatoru Cengiz Han 1167 yılında doğdu. Babası oymak beyi Yesügey Bahadır, anası Ulun Hatun’dur. Cengiz’in asıl adı Temuçin’dir. Bu kelime Türkçe demirin Moğol ağzındaki söylenişidir. Temuçin, 13 yaşlarında iken, babasını kaybetti. Henüz küçük olduğundan, kabilesi, onu bırakıp başka kabilelere katılmak istedi. Annesi, kabilenin küçük bir bölümünü geri çevirebildi. Büyük zorluk ve sıkıntılarla hayatlarını devam ettirdiler.
Timuçin, yaman bir cengâver ve iyi bir serdar idi. Önce çevresindeki oymakları emri altında topladı. Sonra Moğolistan'a hâkim oldu (1202).
1206 yılında Moğol ve Tatar hanlarının iştirakiyle yapılan kurultayda kendisine hakan unvanı verildi. “Cengiz Han” adı ile Karakurum’da tahta oturdu. Cengiz, Türkçe “deniz” sözünün Moğol ağzındaki söylenişidir; “başbuğlar başbuğu” anlamında kullanılmaktadır.
Cengiz Han, bu tarihten sonra geçen yirmi yıl içinde, dünyanın en büyük devletini kurmayı başardı. 1216 yılında Çin'i aldı sonra Uygurlar, Kalmuklar ve Karahitaylılar emri altına girdiler.
Bundan sonra 200 bin kişilik Türk-Moğol ordusuyla batıya döndü ve İslâm âlemine yürümeye başladı. Cengiz Han, 1220 yılında İran ve Türkistan'da Büyük Selçukluların yerine geçen Harzemşah hâkanlığını yıktı. Sonra Orta Asya ve Anadolu'daki bütün küçük devletleri o kudretli ordusu ile ezip geçti. Böylelikle kurduğu devletin sınırlarını Çin Denizi'nden Karadeniz'e kadar uzatmayı başardı.
Cengiz Han daha sonra Kafkaslar'dan Rusya'ya geçip orada dağınık hâlde bulunan Türk oymaklarını bir bayrak altında toplayarak tarihin en büyük Türk devletini ortaya çıkardı.
Cengiz Han, 1225 yılında Hsia devletine karşı bir sefer düzenledi. Bu onun son seferi oldu. Daha Hsia düşmeden büyük cihangir, Kansu bölgesinde hayata gözlerini yumdu. Cesedi Moğolistan'a götürüldü. Orada, Kerülen ve Onon kaynaklarının yakınında Burhan-Haldun dağlarının bir köşesinde toprağa verildi. Türk-Moğol geleneklerine göre, mezarı gizli tutuldu. Kendisinden sonra gelenler de bu dağlarda çeşitli noktalara gömüldüler. Bütün zamanların en büyük çihangiri Cengiz Han'ın mezarının yeri belli değildir.
Cengiz Han'ın dört oğlu vardı. Eski bir Türk geleneğine uyarak ülkesini, sağlığında bu dört oğlu arasında paylaştırdı. Kendi yerine üçüncü oğlu Ügedey'i geçirdi. Cüci’in genç yaşta ölmesi üzerine doğu Avrupa ve Kafkasları onun oğlu Batu Han’a verdi. O da orada Altın Ordu devletini kurdu. Türkistan’ı Çağatay'a verdi. Çin’i de Tüluy'a bıraktı. Onun oğlu Kubilay orada Yüen İmparatorluğunu kurdu. Kardeşi Hülagu’da Orta Doğu’da İlhanlı devletini kurdu
Konu: CENGİZ HAN 
Paz Ara. 28, 2008 4:02 pm
